Klient indywidualny
Od czego zacząć zarządzanie budżetem domowym? Jak planować wydatki i opisywać dochody? Czy prowadzenie budżetu może się przydać w czasie inflacji?
Zarządzanie budżetem domowym to jedna z niezbędnych umiejętności, dzięki której można zapewnić sobie stabilność finansową na lata. Od czego zacząć zarządzanie budżetem domowym? Jak planować wydatki i opisywać dochody? Czy prowadzenie budżetu może się przydać w czasie inflacji? Odpowiadamy, jak elastyczne zarządzanie pieniędzmi może zbudować spokój finansowy na lata.
Budżet domowy to narzędzie do zarządzania finansami, innymi słowy spis przychodów i wydatków, który pozwala na sprawne zarządzanie pieniędzmi. Dzięki prowadzeniu budżetu domowego można nie tylko wyrobić dobre nawyki związane z wydawaniem i oszczędzaniem, ale też ubezpieczyć się i zbudować poduszkę finansową, która będzie buforem w przypadku ewentualnych kłopotów finansowych.
Inflacja powoduje, że siła nabywcza pieniądza spada, a za tą samą kwotę możemy kupić mniej niż dotychczas. Taka sytuacja ma bezpośrednie przełożenie na budżet domowy - jeśli nie możemy liczyć na podwyżkę pensji lub dodatkowe źródła dochodu, należy w planowaniu uwzględnić wzrost cen i dopasować wydatki do aktualnego stanu konta.
Zgodnie z badaniami “Aktualne problemy i wydarzenia”[1], przeprowadzonego w lipcu 2023 roku blisko połowa badanych (48 proc.) w dużym stopniu odczuwa skutki wzrostu cen w swoim gospodarstwie domowym, a więcej niż co trzeci ankietowany (35 proc.) – w bardzo dużym stopniu.
W związku ze wzrostem cen sprawne i dopasowane do sytuacji zarządzanie budżetem domowym staje się kwestią konieczną, aby zachować płynność finansową i kontrolę nad wydatkami. Tylko prowadząc rzetelny rachunek przychodów i rozchodów jesteśmy w stanie zarządzać środkami tak, aby odpowiednio przekierować środki na konkretne cele i potrzeby. Dzięki prowadzeniu domowej rachunkowości można też zweryfikować wydatki - zrezygnować ze zbędnych lub zmienić wysokość wydatków na inne cele.
W czasie inflacji najlepiej zacząć eliminować z budżetu tzw. czynnik latte, czyli małe wydatki, które ponosimy w przeciągu miesiąca, a które finalnie mają wpływ na nasz budżet. Jak to zrobić? Wystarczy przeanalizować, które z wydatków można ograniczyć - może to być zmniejszenie wydatków na kawy na mieście, a może rezygnacja z subskrypcji jednej z platform streamingowych. Przy podjęciu decyzji warto zastanowić się czy część z tych rzeczy, na które wydajemy pieniądze jest nam rzeczywiście niezbędna, a z której możemy, choćby na pewien czas, zrezygnować.
Co jeszcze zrobić, żeby zyskać większą kontrolę nad wydatkami?
Prosty budżet domowy składa się z listy dochodów i wydatków (opisanych odpowiednimi kategoriami) i części określanych indywidualnie, w zależności od potrzeb, czyli np. oszczędności czy rezerwy budżetowej. Innymi słowy na budżet domowy składają się m.in.:
Zarządzanie budżetem domowym najlepiej zacząć od uświadomienia sobie swoich przychodów i wydatków. Przychody ustala się prościej - wystarczy określić i zebrać wszystkie swoje przychody, trudniej jest z poukładaniem wydatków - są różnorodne, często małe i niezauważalne, więc najlepiej prześledzić wyciągi bankowe, które mogą pomóc zidentyfikować i stworzyć kategorie wydatków.
Usystematyzowanie wydatków może się wydawać dość karkołomnym zadaniem, ale wystarczy obrać właściwą kolejność, aby odpowiednio tą kategorię uporządkować. Jak się do tego zabrać?
Listę wydatków najlepiej rozpocząć od ich spisywania. Jeśli dopiero rozpoczynamy przygodę z prowadzeniem budżetu domowego, najlepiej jest prześledzić wydatki z konta - większość osób płaci bezgotówkowo, a konta bankowe są skonstruowane tak, że przydzielają określone wydatki do kategorii - dzięki temu łatwiej będzie przeanalizować poszczególne wypłaty z konta i przyporządkować je do odpowiedniej kategorii.
W przypadku płatności gotówkowych najlepiej jest po prostu zbierać paragony i codziennie lub raz w tygodniu wpisywać wydatki do określonych kategorii - żywność/kosmetyki/transport itd. W ten sposób prześledzimy na co i ile wydajemy i dzięki temu stworzymy mapę wydatków na przyszłość.
Kluczowe jest też stworzenie kategorii wydatków tak, aby później mieć wiedzę, gdzie wędrują nasze pieniądze, w jakiej ilości i postanowić, czy chcemy te wydatki zrewidować. Kategoryzacja pozwala też na łatwe zarządzanie pieniędzmi w ramach określonej kategorii - jeśli z jakiegoś powodu założymy, że trzeba zwiększyć lub ograniczyć wydatki w danej grupie, łatwiej będzie znaleźć to, z czego musimy zrezygnować lub na co zwiększyć budżet.
Optymalizacja wydatków poniekąd wynika z dwóch wcześniej powziętych kroków - spisywania i kategoryzacji. Tylko dzięki szczegółowemu określeniu wszystkich wydatków, a następnie uporządkowaniu ich w kategorie, możliwa jest optymalizacja. Ten krok to przede wszystkim możliwość dokonania zmian w dotychczasowym zarządzaniu budżetem oraz wykrycie i pozbycie się zbędnych, obciążających budżet wydatków. Dzięki optymalizacji możliwe jest też stworzenie rezerwy budżetowej lub po prostu rozpoczęcie oszczędzania, które pozwoli zbudować poduszkę finansową.
Przychody są dużo prostsze do skategoryzowania niż wydatki. Co zrobić, żeby odpowiednio zarządzać tą kategorią?
Podobnie jak w przypadku wydatków, kategorię przychodów należy rozpocząć od spisania wszystkich stałych i aktualnych wpływów na konto. Tylko to pozwoli określić dokładną sumę, którą można zarządzać prowadząc domowy budżet.
W kategorii tej powinniśmy uwzględnić nie tylko wpływy z pensji, ale również wszelkie inne dochody, które wpływają regularnie na nasze konto. Mogą to być pieniądze z dorywczych zleceń (jeśli takowe wykonujemy), ale też otrzymywane stypendia (np. dla studentów), zasiłki, wpływy z wynajmu mieszkania etc.
Po zweryfikowaniu i zebraniu wszystkich źródeł przychodów, warto podzielić je na dochody stałe i okresowe oraz wziąć pod uwagę stabilność każdego z nich. Warto też wziąć pod uwagę, czy obecne dochody mogą ulec zwiększeniu czy nie. Tylko w ten sposób można planować budżet długoterminowo.
Warto jednak pamiętać, że do prowadzenia budżetu należy wziąć pod uwagę tylko aktualne dochody - to realna kwota, która wpływa na nasze konto i którą można operować w ciągu miesiąca. Każda potencjalna zmiana powinna być wzięta pod uwagę, ale tylko jako element przyszłościowy, który może wpłynąć na inny rozkład środków.
Budując plan finansowy, który zorientowany jest na zwiększenie przychodów, warto planować w perspektywie rocznej - planować wydatki długoterminowo, dzięki czemu będzie można wprowadzać zmiany w budżecie na bieżąco, zgodnie z zaplanowanymi wcześniej krokami.
Jest kilka różnych możliwości planowania budżetu domowego. Można do niego podejść krótko lub długoterminowo, skorzystać z zasady trzech portfeli, albo po prostu spisywać wydatki miesięczne ręcznie lub przy pomocy aplikacji. Którą z metod wybrać i która jest najskuteczniejsza?
Miesięczne, czyli krótkoterminowe wydatki są ważne, ale warto też planować długoterminowo. Przy planowaniu budżetu często zapominamy o wydatkach niespodziewanych lub takich, które występują regularnie, ale rzadko, np. raz w roku.
Planowanie długoterminowe przygotowuje na takie wydatki, bo im wcześniej wiemy o tym ile i na co będziemy musieli wydać spoza puli miesięcznej, tym łatwiej jest nam na ten cel uzbierać wcześniej, gromadząc mniejsze kwoty. Przykładowo - jeśli planujemy zakup samochodu, powinniśmy tak ustawić wydatki, żeby oszczędzić na jego zakup w przyszłości - należy więc oszacować, jaką sumę pieniędzy możemy odkładać na ten cel i po jakim czasie będziemy w stanie sfinansować ten wydatek. Zakup czy posiadanie samochodu to też idealny przykład na wydatki niespodziewane - opłata za OC, wymiana opon czy niespodziewana awaria - to koszty dodatkowe, na które muszą znaleźć się pieniądze w budżecie, a które to kwoty należy odkładać dłużej niż w ciągu miesiąca. Dlatego tak ważne jest jednoczesne patrzenie na wydatki krótko i długoterminowo - każde podejście ma swoje cele i wzajemnie się uzupełnia.
Zasada 50/30/20 została opracowana w 2006 roku przez senator USA Elizabeth Warren Stała się ważnym punktem odniesienia w stosunku do każdej nowej teorii dotyczącej organizowania osobistych. Na czym dokładnie polega?
Zasada ta, poprzedzona wieloletnimi badaniami, wykazała, że budżet domowy powinien równoważyć teraźniejszość i przyszłość, a oszczędzanie nie powinno wiązać się z ogromnymi wyrzeczeniami i odbieraniem radości z życia “tu i teraz” - tylko dzięki temu zrównoważeniu budżet domowy będzie prowadzony konsekwentnie i wytrwale.
Prześledź swoje wydatki i spróbuj dopasować je do powyższej zasady. Trzymaj się jej konsekwentnie, a z pewnością w niedługim czasie zobaczysz efekty, dzięki którym jeszcze łatwiej będzie ci utrzymać dyscyplinę finansową.
To, w jaki sposób zamierzasz prowadzić budżet domowy zależy tylko od ciebie. Metod i narzędzi jest wiele, wystarczy zapoznać się z nimi i wybrać najdogodniejszą z nich.
Najlepiej zacząć jest od najprostszych narzędzi - możesz wykorzystać arkusz w excelu i tam zapisywać swoje przychody i wydatki lub skorzystać z darmowej aplikacji, która pomoże ci zapanować nad finansami. Istotne, by pierwsze zetknięcie z budżetem było proste i intuicyjne, nie korzystaj z rozbudowanych tabeli, w których nie tylko możesz się pogubić, ale również szybko zniechęcić.
Jeśli wybierzesz swój własny sposób budżetowania wybierz arkusz w excelu - możesz go dowolnie zmieniać i modyfikować wedle swoich potrzeb. W przypadku, gdy nie jesteś fanem excela, lubisz wygodę i chcesz mieć wgląd w wydatki w każdym miejscu i o każdej porze, skorzystaj z aplikacji do planowania budżetu domowego. To prosta i przyjemna forma liczenia wydatków, dzięki której możesz szybko kształtować dobre nawyki i rozwijać swoją niezależność finansową.
W ostatnim czasie bardzo popularnym rozwiązaniem jest tzw. wynagrodzenie na życzenie, czyli elastyczna wypłata środków w terminie innym, niż standardowa wypłata wynagrodzenia. To dość innowacyjne rozwiązanie, które pomaga jeszcze bardziej elastycznie podchodzić do kwestii budżetu domowego i finansów w ogóle. Dzięki takiemu rozwiązaniu można sterować kalendarzem wypłat i wpływów i w miarę potrzeb dopasowywać go do swojego stylu życia. Taka zaliczka na poczet wynagrodzenia może załatać dziurę w budżecie i nie jest pożyczką krótkoterminową sensu stricte. Może się ona przyczynić do większej płynności w finansach i wspomóc zarządzanie wydatkami i kształtowanie dobrych nawyków budżetowych.
Źródła:
[1] Badanie "Aktualne problemy i wydarzenia" przeprowadzono w ramach procedury mixed-mode na reprezentatywnej, imiennej próbie pełnoletnich mieszkańców Polski, wylosowanej z rejestru PESEL. Badanie zrealizowano w dniach od 3 do 16 lipca 2023 roku na próbie liczącej 1 004 osób.
.svg)
.svg)
